W związku ze światowym kryzysem finansowym na całym świecie można zaobserwować duże zmiany na giełdach. Na giełdzie towarowej jedną z takich zman jest spadek ceny ropy naftowej (13.02.2009: WTI – 41,97 USD/br; Ural – 42,45 USD/br; Brent – 44,52 USD/br). Pierwsze zdziwienie wywołuje cena ropy na WTI (Nowy Jork), która po raz pierwszy od kilkunastu lat jest tańsza niż Ural. Natomiast z punktu widzenia bezpieczeństwa energetycznego Polski ważny jest fakt iż od kilkunastu lat ropana naftowa z Uralu jest najdroższa (w tym zestawieniu). Otwiera to drogę do zastanowienia się nad sensem kupownia rosyjskiej ropy i nad możliwością sprowadzenia ropy do naszego kraju z innych państw świata.
Do tej pory odrzucano pomysł na sprowadzenie ropy naftowej do Polski z innych państw za pomocą tankowców tylko dlatego, że była droższa niż rosyjska ropa z Przyjaźni. Dzisiaj sytuacja radykalnie się zmieniła. Pod wpływam recesji na całym świecie sytuacja na rynku ropy naftowej nabrała innego krztałtu.
Dla dostaw ropy naftowej rurociągiem „Przyjźń” realną alternatywą jest Naftoport w Gdańsku, który zapewnia możliwość odbioru ropy naftowej z jakiegokolwiek kierunku na świecie. Możliwości przeładunkowe Naftoportu wynoszą obecnie 23 mln ton ropy naftowej rocznie. W połączeniu ze stanowiskami w Porcie Połnocnym terminal w Gdańsku może przeładować łącznie 34 mln ton ropy rocznie. Stanowi to blisko dwukrotność rocznego zapotrzebowania polskich rafinerii. Naftoport zapewnia więc techniczno – infrostrukturalną możliwość takiej dywersyfikacji.
Morze Bałtyckie stało się w ostatnim czasie porównywalne w zakresie wolumenu eksportu rosyjskiej ropy z Morzem Czarnym. Alternatywą dla eksportu rosyjskiej ropy przez Gdańsk jest na Bałtyku:
- • rosyjski port Primorsk (istotnie zwiększono w ostatnim czasie jego moce przeładunkowe do ok. 62 mln ton),
- • litewski port Butinge z możliwościami przeładunku do 10 mln ton rocznie,
- • łotewski Ventspils z możliwościami przeładunkowymi do 15 mln ton rocznie (jednak od roku 2003 r. nie przeładowano tam żadnej ropy naftowej)
- • niemiecki Rostock z mocami ok. 6 mln ton rocznie (ze względu na ograniczenia przesyłu rurociągiem) - leży na tym samym „odcinku rury” co polski Naftoport.
- • estoński port Tallin przeładowuje rocznie około 4 mln ton ropy dostarczanej do tego portu koleją z końcowki rurociągu znajdującego się niedaleko Sankt Petersburga, przy Rafinerii Kirishi.
O to, że Rosja nie będzie miała jak eksportować swoją ropę naftową, popyt na którą w obliczu kryzysu spadł, możemy się nie martwić (taką możliwość zapewniają też umowy).
„Wszyscy dostawcy ropy naftowej związani są umowami, w ramach których mogą dostarczać ropę rurociągiem Przyjaźń z Rosji lub „z morza“, czyli przez Naftoport. Co najmniej jeden z dostawców ma możliwość dostarczania ropy naftowej nierosyjskiej, po cenach równych lub niższych od Uralsa. Dostawy takie mogą być realizowane w ramach umów już istniejących - nie muszą być dostawami dodatkowymi, nie wymagają zatem żadnych zmian w umowach. Traderzy niemal codziennie mają możliwość kupowania ropy naftowej z Ameryki Południowej i Afryki wraz z możliwością dostawy do Polski po cenach rosyjskiego Uralsa. Z dostawą do Polski.” – twierdzi Rafał Kasprów.
Innym ważnym aspektem w tej sprawie jest spadek cen transportu z 230 tyś. USD za dzień tankowca w połowie 2008 roku do 10 tyś. USD/dzień pod koniec 2008r.
Wszystkie te czynniki (spadek ceny ropy, ceny transportu,spadek popytu na ropę, dobra sytuacja Naftoportu) spowodowały, że trading ropy na globalnych rynkach umożliwia zakupy surowca po cenach równych lub nawet niższych od Uralsa. Może w tym kierunku należałoby szukać drogi na dywersyfiakcję. Nawet jeśli to będzie powiedzmy 30% importu na okres 3 lat…to czy nie należy rozważyć taką opcję, chociażby jako tymczasowe wyjście z sytuacji całkowitego uzależnienia się od jednego dostawcy?
